قانون ساده اجرای سخت ازنتایج اصل آزادی اراده آن است که مردم آن گونه که در انجام معاملات خود قادرند تا بدون در نظرداشتن قالبی خاص برای قراردادهای خویش آچه را که اراده نموده اند در عالم حقوق اعتبار بخشند در ثبت وتنظیم معاملات نیز بجز در موارد استثنایی مانند عقود ومعاملات راجع به املاک و.....در انتخاب نوع سندی که قصد تنظیم آن را دارند اعم از عادی و یا رسمی آزادنه تصمیم بگیرند . با این وصف تمایل عمومی آن است که با توجه به آثار و فواید ثبت رسمی معاملات از جمله تثبیت مالکیت وجلوگیری از جعل و کلاهبرداری و اختلافات احتمالی درآینده معاملاتشان را در دفاتر اسناد رسمی ثبت واز اعتبارآن نه عنوان سند رسمی برخوردار شوند. برغم این تمایل عمومی وسایر نتایج مثبت تبت رسمی اسناد برای اشخاص و دولت قانونگذار تا کنون برای حذف تشریفات زاید و دست و پا گیر و تشویق بیشتر مردم برای انجام معاملات رسمی اقدام شایسته و بایسته ای به عمل نیاورده.و هر از گاه نیز اگر گامی به جلو برداشته است با مقاومت مراجع اداری ذینفع ویا تحرکات به اصطلاح محتاطانه در تفسیر و اجرای قانون این اقدام عقیم مانده است. و بر این منوال است قانون تسهیل انجام معاملات در دفاتر اسناد رسمی مصوب ۱/۶/۸۵مجلس شورای اسلامی که بر خلاف روح حاکم بر قانون وفلسفه وجودی آن یعنی آسان نمودن تنظیم اسناد در دفاتر اسناد رسمی قانون مصوب با تفاسیر سختگیرانه قاتل جانی شد به جای قاتق نان .

 چندی پیش یکی از همکاران محترم شهرستانی طی تماس تلفنی از من خواست تا با تنظیم و ثبت سند اتومبیلی که پیش از آن یکی از مشتریان دفترخانه مدارک آن را تسلیم کرده بود شماره و تاریخ سند ثبت شده را به ایشان اعلام کنم. سردفتر محترم توضیح دادند که پس از اعلام مشخصات یاد شده متعاقبا آن دفترخانه یک فقره سند وکالت کاری به عنوان وکالت در امضا صادر و وکیل وکالتنامه با عزیمت به تهران وکالتا از طرف مالک اتومبیل سند انتقال را امضا خواهد کرد. از آنجا که رقام این سطور به رغم توضیحات ارائه شده از سوی آن همکار محترم و شاید به علت عدم بضاعت علمی قادر به درک مطلب و تفاوت وکالت کاری و یا به تعبیر ایشان وکالت امضا و وکالت فروش که معمولا از طرف مالک برای انتقال مال تنظیم می شود نبود لذا همکار محترم برای روشن شدن موضوع بیان داشت که با استفاده از سند وکالت امضا وکیل صرفا حق دارد سند ثبت شده را امضا کند و لاغیر در نتیجه این وکالتنامه عنوانا نوعی وکالت کاری است (نتجیتا از پرداخت وجوهی که در تنظیم وکالت فروش مثلا در خصوص اتومبیل هزینه هایی مانند مالیات و حق الثبت و... به اسناد مذکور تعلق می گیرد معاف است مضافا در مورد اموال غیرمنقول نیز با توجه به اینکه این وکالتنامه ها کاری محسوب می شود حق التحریر آن کمتر از هزینه فروش اموال غیرمنقول محاسبه می شود). مطالب ایشان و تورق کتاب نمونه اسناد تالیف همکار محترم و پیشکوست جناب آقای غلامرضا حجتی اشرفی و نمونه سند شماره ۱۱۲ صفحه ۲۷۱ کتاب تحت عنوان (وکالت امضا سند قبلی) که عینا در ذیل خواهد آمد موجبی شد برای نگارش این مقاله که البته امید است با امعان نظر و نقادی و ارشاد حقوقدانان محترم و همکاران فاضل در دفاتر اسناد رسمی هرگونه ابهام و اجمال محتمل موضوع مورد نگارش رفع و زوایای دیگری نیز که از منظر نویسنده مغفول مانده آشکار گردد.

شورای نگهبان قانون اساسی حسب وضع موجود بیشتر صبغه فقهی دارد تا حقوقی به همین علت تا کنون بیشترین انتقاد حقوقدانان از این شورا غفلت اعضاء محترم آن از اصول مندرج در قانون اساسی وموازین حقوقی در رسیدگی و اعلام نظر نسبت به مصوبات بوده است.اما آنچه در یکی از جدید ترین اظهار نظرهای شورا موجب تعجب وتحیر است اجتهاد فقهای این نهاد در برابر نص می باشد.

 شورای نگهبان قانون اساسی حسب وضع موجود بیشتر صبغه فقهی دارد تا حقوقی به همین علت تا کنون بیشترین انتقاد حقوقدانان از این شورا غفلت اعضاء محترم آن از اصول مندرج در قانون اساسی وموازین حقوقی در رسیدگی و اعلام نظر نسبت به مصوبات بوده است.اما آنچه در یکی از جدید ترین اظهار نظرهای شورا موجب تعجب وتحیر است اجتهاد فقهای این نهاد در برابر نص می باشد.

 پی نوشت :

نویسنده :پرویز رضایی

معاونت حقوقی وامور مجلس

پی نوشت :
نویسنده :پرویز رضایی

معاونت حقوقی وامور مجلس

آقا داماد و عروس خانم در کنار پدر و مادر خانم عروس درست روبروی من نشسته بودند.
بعد از کلی مشاجره و بگو و مگو بین داماد جوان و مادر خانم ایشان که به علت ناچیز بودن مهریه در قباله ازدواج (یک سکه بهار آزادی ) روی هزار سکه اصرار داشت بلاخره توافق کردند تعداد سکه ها در سند 400 عدد قید شود. 
البته در این تخفیف گرفتن اقای داماد انذارهای بنده هم بی تاثیر نبود 
بگذریم از اینکه هزینه بسیار زیاد سند یعنی چیزی حدود یازده میلیون تومان هم موجب نشد تا مادر عروس خانم کوتاه آمده و به کمتر از این رضایت بدهد

خانم از طرف یکی ازدوستان معرفی شده بود می گفت سی میلیون به یکی از اساتید حقوق دانشگاه داده تا برای گرفتن طلاق از شوهرش او را کمک کند ! جالب اینکه این استاد محترم پروانه وکالت هم نداشت و فقط مشاوره می داد.
خانم توضیح داد چند ماهی است که به خانه پدری رفته و اکنون حاضر شده چنانچه همسرش حضانت فرزندشان را به او واگذار کند به زندگی سابقش برگردد.
توضیح دادم حق حضانت طفل در زمانی که زن و شوهر با هم زندگی می کنند معنا ندارد سرپرستی و حضانت ار اطفال هم حق و هم تکلیف پدر و مادر است و هیچ کدام نمی توانند از انجام این وظیفه به هر علت شانه خالی کنند .

معلوم نبود تا حالا دستگاههای مختلف اداری که سر و کار همه به اون ها میفته کجا بودند که خانم تو سن پنجاه سالگی دچار مشکل شده و امروز پدر پیرش برای گرفتن یارانه و مقرری بهزیستی و ...میخواست از طرف دختر محجور به خواهر کوچکترش وکالت بده !

زمان شروع اختلال روانی دخترش را پرسیدم گفت تو سن پنج سالگی مریض شد و ...
باید به اداره سرپرستی می رفتند اما توضیح قضیه واینکه چه درخواستی باید داشته باشند برای پدر بی سواد و خواهر کم سن و سال و بی تجربه محجور آسان نبود برای همین روی ی تیکه کاغذ نوشتم و دست خواهرش دادم :
دادسرای ناحیه 25 تهران (اداره سرپرستی ) و در خواست صدور حکم حجر خانم از دادگاه ....ضمن تایید مراتب اتصال حجر مشارلیها به زمان صغر وی !

انگار امروز قرار بود موضوع همه اسناد از جنس دعواهای خانوادگی باشه زن جوان با پسر بچه پنج شش ساله بعد از طلاق و رجوع می خواست برای محکم کاری از شوهرش وکالت در طلاق داشته باشه 
البته وکالت فقط با این شرط که کتکش زده باشه یا دوباره سراغ مواد مخدر بره آن هم در صورت اثبات مراتب در دادگاه صالح ! 
شاید می خواست جواب پرسش مقدر منو بده که بی مقدمه گفت فقط بخاطر این بچه است 
زن به همین راضی بود کتک نزنه ! شیشه نکشه !

....خاطرات دفترخانه

یکی از مراجعان امروز خانمی محجبه (چادری) و میانسال و چاق بود برای آنکه حرفاهایش را دیگران نشنود وسواس زیادی نشان می داد بخاط همین روی نزدیک ترین صندلی به میز من نشست .
گفت چند سالی می شود که برادرش محجور ( کسی که بخاطر ضعف قوای عقلانی در تصرف در اموالش ممنوع شده) است و او قیمومیتش را به عهده دارد همسر اول برادرش طلاق گرفته و آنها (خانواده محجور ) توانسته اند با زحمت زیاد یک دختر شهرستانی که از خانواده ضعیف و خودش هم بیسواد است به عقد او در آورند زن گفت برادرش حدود شصت و پنج سال سن و از همسر اولش هم یک پسر سی ساله دارد .
زن خیلی پراکنده گویی می کرد و به روشنی معلوم نبود خواسته اش چیست گفت پدرمان جند سال می شود که فوت شده و ثلث موالش را هم به نفع مادرمان وصیت کرده و می دانیم اگر مادر هم فوت کند اموالش بین خوهران و برادرم تقسیم می شود در حالی که برادرم علاوه بر اینکه محجور و معتاد به مواد مخدر است مبتلا به بیماری پارکینسون هم هست گفتم خوب انشاء الله خداوند به مادرتان عمر طولانی بدهد اما بعد از مادر هم جای نگرانی نیست شما قیم برادر هستی و می توانی با ارثیه ای که سهم برادرتان می شود او را اداره کنی ... احساس می کردم نگاه های زن به من نگاه عاقل اندر سفیه است بلاخره مجبور شد حاشیه سازی را کنار گذاشته و بنده را شیر فهم کند که تمام نگرانی او و خواهرانش این است با فوت مادر برادرشان هم بمیرد و همسر او که تازگی ها به صرافت افتاده مهریه اش یعنی هفتصد سکه طلا را از اموال و ماترک برادر مطالبه کند 
پرسیدم خوب چطور موقعی که آن دختر بیچاره را به عقد برادر خل و چل و معتاد و بیمار تان در آوردید چنین روزهایی را پیش بینی نکردید زن گفت چه می دانم گفتیم برادر معتادمان که مالی ندارد و این دختر هم این چیزها حالیش نیست و ...کم کم احساس می کردم حوصله ام از یاوه گویی های زن سر رفته سعی کردم آرامش خودم را حفظ کنم پرسیدم خانم چه کاری می توانم برای شما انجام بدهم زن خیره خیره به من نگاه می کرد و انگار تنها با کلام نمی توانست منظور خودش را بیان کند
بلاخره گفت آقا من می دانم فقط شما که سردفتر هستید می توانید مشکل ما را حل کنید گفتم سرکار خانم قانون شرع تکلیف شما را روشن کرده اگر من هم قرار بود تصمیم بگیرم وجدان و انصاف غیر از این حکمی نداشت زن گفت منظورم این است که حالا وصیت نامه ای چیزی از برادرم بگیرید که اموالش را بعد از مرگ حداقل این زن نتواند بالا بکشد....! زن نمی فهمید اگر قلب سردفتر را هم سگ خورده باشد و امکان تنظیم یک وصیت نامه ای از طرف فرد محجور وجود داشت بعد مرگ برادرشان باز هم با وجود طلب همسر جایی برای مطالبه سایرین که علی فرض محال وصیتی به نفعشان شده باقی نمی ماند.

...خاطرات دفترخانه

بازار معاملات مسکن و اتومبیل کلا خوابیده ! خوابیده که خوابیده من هزار تا کار دارم .چوان حدود سی و دو سه سال داشت با سر و وضعی خیلی ساده و بسیار معمولی همانطور ساده و بی تکلف هم حرف می زد اجازه بدهید گفتگوی امروزم با این جوان را تا آنجا که در خاطرم مانده عینا بنویسم :
جوان : همسرم می خواهد مهریه اش را ببخشد 
من : مهریه چقدره
جوان : 360 سکه بهار آزادی
من : تاریخ عقدتان کیه 
چوان : سه ماهی می شه !
من : خوب بهتر نبود ممان زمان عقد مهریه را کمتر می نوشتید ؟
چوان : نمی شد آخه جریان داره چند ماه قبل توافقات مان را تو جلسه بله برون مکتوب کردیم و بعد هم صیغه عقد موقت جاری شد چند ماه دوران نامزدی طول کشید تا بر مبنای همان توافقات عقد دائم خواندیم 
من: خب حالا به چه دلیل به همان قرار و مدار نمی خواهید پای بند باشید و خانم میخاد مهریه اش را ابراء کنه 
جوان : راستش بعد از صیغه موقت بود که متوجه شدم خانمم قبلا با شخص دیگری ارتباط جنسی داشته ....قرار گذاشتیم من موضوع رو برملا نکنم اون هم مهریه اش را ببخشه !
من : خب فکر می کنی اگر این خانم طلبش را به تو ببخشید بعد از این می توانی بی خیال قضیه باشی و همه چی را فراموش کنی ؟ البته این قضیه را هم نمی توان نادیده گرفت که هر انسانی ممکنه که مرتکب اشتباهی بشه و بعد هم از اشتباهش برگرده . اگر واقعا خطایی مرتکب شده و حالا هم از گذشته اش پشیمان شده بهتر نیست تو هم فراموش کنی ؟.
جوان : نه فکر نمی کنم چون بعد از آن قضیه هم چند بار رفتارش را زیر نظر داشتم رفیق بازه جند بار هم دیدم سیکار می کشید اما وقتی راجع سیگار کشیدنش پرسیدم انکار کرد !
من : ای بابا یعنی هنوز زندگی مشترک تان را شروع نکردید ؟
جوان : نه قراره تا یکی دو ماه آینده مراسم داشته باشیم .

پیرمرد بسیارموقر و خوش بیان به نظر می رسید گفت عروسش قصد دارد تا مهریه در ذمه خود را ابراء کند(ببخشد)
توضیح داد که پسرش دارای مدرک داروسازی است و همسر ایشان یعنی عروس او مدرک مهندسی پزشکی دارد و بخاطر مشغله زیاد نتوانسته اند شخصا مراجعه کنند .
قباله ازدواج را تورقی کردم بی اختیار چشمم به مهریه خانم افتاد برغم آمار بالایی که در تنظیم اینگونه اسناد دارم باورش برای من خصوصا با وجهه ساده و مذهبی پیر مرد آسان نبود برای همین و اطمینان بیشتر از آن آقا میزان مهریه را پرسیدم گفت "ده کیلو طلا" !
راستش نتوانستم تعجبم را از این مقدار مهریه پنهان کنم برای همین دوباره سوالم را تکرار کردم . پیر مرد گفت ما هم وقتی به خواستگاری این خانم رفتیم و پدرشان(اصالتا از عرب های اهل اهواز بودند) این شرط را مطرح کردند خیلی تعجب کردیم اما وقتی ایشان توضیح دادند که این رسم طائفه است و به هیچ وجه حاضر نیستند بر خلاف این رسوم عمل کنند بخاطر تفاهم و علاقه دو جوان چاره ای جز قبول نداشتیم .
جالب اینکه بالا بودن هزینه سند هم موجب نشد تا خانم مهندس از وعده ای که برای بخشش تمام مهریه خود بعد از مراسم ازدواج به همسرش داده بود تخلف کند.

....خاطرات دفترخانه