توجیه عقاید کلامی و اجتهاد در برابر نص
آیا درقرآن نمى اندیشند اگر از جانب غیر خدا بود قطعا در آن اختلاف بسیارى مى یافتند (سوره نساء ایه82)
از آن روز بترسید که خداوند پیامبران را جمع میکند و به آنها میگوید مردم در برابر دعوت شما چه پاسخی دادند؟
میگویند ما چیزی نمیدانیم تو خود از تمام پنهانیها آگاهی.(ایه 109 سوره مائده)
یاد آور زمانی را که خداوند به عیسی بن مریم میگوید: آیا تو به مردم گفتی که من و مادرم را دو معبود، غیر از خدا، بپرستید؟...
(عیسی) من به آنها چیزی جز آنچه مرا مامور به آن ساختی نگفتم، به آنها گفتم: خداوندی را بپرستید که پروردگار من و پروردگار شما است، و تا آن زمان که میان آنها بودم مراقب و گواه آنان بودم، و هنگامی که مرا از میانشان برگرفتی تو خود مراقب آنها بودی، و تو گواه بر هر چیز هستی.(ایه 116 همان سوره)
ایه الله مکارم مولف محترم تفسیر نمونه در مورد ایه 109 سوره مائده و اعلام همگانی رسولان خدا بر نفی علم خود در روز قیامت در برابر این پرسش خداوند که مردم به شما چه پاسخی دادند و تعارض این ایه صریح و روشن با اعتقاد به شاهد و ناظر بودن انبیاء و اولیاء و بزرگان دین و مذهب بر اعمال و گفتار بندگان تا قیامت و توجیه این عقیده در صفحه 120 جلد پنجم آن تفسیر می نویسد :
1- پیامبران در پاسخ سوال پروردگار عالم اظهار ادب کرده اند (یعنی در مقابل این سوال روشن خداوند از آنها در مورد نحوه مواجهه مردم با دعوت ایشان بجای بیان صریح آنچه علی الادعا شاهد و ناظرش بودند با شکسته نفسی خودشان را بی اطلاع از آنچه رخ داده معرفی می کنند)
2- منظور انبیاء آن است که علم خود را در برابر علم خدا هیچ بشمرند و ...( به عبارت دیگر در جواب یک سوال مشخص درباره یک موضوع معین با بیان ناچیز بودن علم خودشان در مقایسه با علم خدا از پاسخ به پرسش خداوند شانه خالی می کنند!
و جالب اینکه در چند صفحه (135همان جلد ) در توضیح و تفسیر ایه 116و پرسش مشابه از حضرت عیسی (ع) بلحاظ وضعیت پیروانش بعد از او در مورد اینکه "آیا تو به مردم گفتی که من و مادرم را دو معبود، غیر از خدا، انتخاب کنید؟" بدون هیچ توجیه و تفسیری که با مطالب گفته شده در ایه 109 قابل جمع باشد آورده است :
" و تا آن زمان که در میانشان بودم مراقب و گواه آنها بودم (و نگذاشتم راه شرک را پیش بگیرند) اما به هنگامی که مرا از میان آنها برگرفتی تو مراقب آنها و نگهبان آنها بودی , و تو گواه بر هر چیزی هستی
( یعنی بعد از آن که تو من را بردی هیچ خبری از آنچه بر امتم گذشت ندارم)!!!
پ.ن
1- أَفَلَا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَلَوْ کَانَ مِنْ عِنْدِ غَیْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِیهِ اخْتِلَافًا کَثِیرًا(نساء / ایه 82)
2- یَوْمَ یَجْمَعُ اللَّهُ الرُّسُلَ فَیَقُولُ مَاذَا أُجِبْتُمْ قَالُوا لَا عِلْمَ لَنَا إِنَّکَ أَنْتَ عَلَّامُ الْغُیُوبِ (مائده 109)
3- وَإِذْ قَالَ اللَّهُ یَا عِیسَى ابْنَ مَرْیَمَ أَأَنْتَ قُلْتَ لِلنَّاسِ اتَّخِذُونِی وَأُمِّیَ إِلَهَیْنِ مِنْ دُونِ اللَّهِ قَالَ ...مَا قُلْتُ لَهُمْ إِلَّا مَا أَمَرْتَنِی بِهِ أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ رَبِّی وَرَبَّکُمْ وَکُنْتُ عَلَیْهِمْ شَهِیدًا مَا دُمْتُ فِیهِمْ فَلَمَّا تَوَفَّیْتَنِی کُنْتَ أَنْتَ الرَّقِیبَ عَلَیْهِمْ وَأَنْتَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ شَهِیدٌ (مائده ایات 116و117)
- ۹۸/۰۴/۱۷